W&G 04-2012 Eerste aflevering in een nieuwe serie over slechthorendheid: een interview met gebarentaaldocente Judith Vogels .
‘NGT heeft mijn leven veranderd!’, zegt Judith Vogels (24). Opgegroeid als slechthorend meisje in een horend gezin en onderwezen op horende scholen ontdekte Judith op haar achttiende de gebarentaal aan de opleiding Docent Gebarentaal aan de Hogeschool van Utrecht. Een nieuwe rijke wereld opende zich voor – en in – haar.
Gebaren of praten?
‘Wil je gebaren of kan ik gewoon met je praten?’. ’Doe maar gebaren, ik heb de laatste tijd steeds vaker mijn hoorapparaten uit, ik heb ze nu ook thuisgelaten, ik moet hierna nog naar een vergadering van de Jongeren Commissie’, antwoordt Judith. Toen ze drie was werd ontdekt dat ze slechthorend was. Judith volgde de lessen op de basisschool en later op middelbare school met behulp van soloapparatuur. ‘Ik kreeg veel steun van de docenten en intellectueel kon ik het op school prima aan. Echter sociaal-emotioneel gezien ben ik tekort gekomen in die tijd. Om te overleven deed in aan camouflagegedrag, dat wil zeggen, ik deed alsof ik alles goed kon volgen, terwijl dat vaak niet zo was. Daardoor sloeg ik de plank soms flink mis en kwam ik soms in gênante situaties terecht. En als ik ruzie had deed ik gewoon mijn hoorapparaten uit. Op die manier stapte ik uit de situatie. Niet de beste oplossing natuurlijk.’
Gebarentaal heeft mijn leven veranderd
‘Na het behalen van mijn HAVO diploma vond ik ergens een folder van de opleiding Docent NGT aan de HU. Meteen bij de eerste voorlichtingsbijeenkomst wist ik: dit is het! Vanaf het eerste begin van de opleiding ben ik de dovenwereld ingesprongen. Ik nam de gebarentaal heel gretig in me op en mede door de lessen over dovencultuur ging er een hele nieuwe wereld voor me open. Via het gebarencafé in Utrecht kwam ik in contact met Tamara van Meer. Zij vroeg me mee te doen met de auditie voor LEF!, een theatervoorstelling van het handtheater door dove jongeren. Ik werd aangenomen! Die periode van oefenen en optreden met de andere dove jongeren vond ik fantastisch. Ik moest inderdaad veel lef tonen in dit toneelstuk, ik moest zoenen en vrijen op het toneel. Dat was best heftig! Na Lef! volgde ik de cursus muziektolken bij Tom Uittenboogert. Daar ontdekte ik dat ik het omzetten van muziek in gebarentaal geweldig vond en vind! Ik trad op bij Sencity en daarna ook nog op andere plekken. Gisteravond trad ik nog op voor zes doven tijdens een muziekwedstrijd op een plein in Leiden. Ik krijg veel waardering voor mijn optredens en dat voelt enorm goed. Omdat ik me zo thuis voelde op de opleiding en ook helemaal thuis kwam in de dovenwereld, werd ik, terugkijkend op mijn jeugd, enorm geconfronteerd met de eenzaamheid en onzekerheid die ik als slechthorende tussen de horenden zo vaak heb moeten ervaren. Dat was moeilijk.
Opkomen voor jezelf!
Twee assertiviteitscursussen, ‘Opkomen voor jezelf’ en ‘Hoe presenteer ik mijzelf op de arbeidsmarkt’, hebben mij hier geweldig bij geholpen. Ik heb geleerd wat mijn sterke en wat mijn zwakke kanten zijn en ik kan daardoor goed aangeven wat ik wel en niet kan en nodig heb. Gedurende het proces van het toelaten en accepteren van mijn andere, namelijk mij dove identiteit ben ik vanaf 2008 columns gaan schrijven voor doof.nl. Dat schrijven was voor mij een verwerkingsproces. Een proces van afscheid nemen van mijn oude Judith en het, stap voor stap, welkom heten van mijn nieuwe extra identiteit als dove. De columns volgen mijn hele proces, inclusief alle ups en downs. Ik heb er nu 27 geschreven. Als ik er dertig heb ga ik ze uitgeven in een boekje. Ik denk dat ik, met mijn ontwikkelingsproces, andere slechthorende mensen kan helpen. Ik hoop dat het boekje die functie kan krijgen. Ik deed in maart van dit jaar ook mee met Hollands’ got talent. Ik tolkte het nummer ‘Fighter’ van Christina Aquilera in gebarentaal. Helaas ging ik niet door naar de volgende ronde. Gordon deed bij de jurering nogal flauw over gebarentaal. Hij zei dat wat ik deed niet interessant was voor horende mensen. Ik ben daar toen flink tegenin gegaan. Dat is wat ik de laatste jaren ook geleerd heb: ik laat mijn zelfvertrouwen niet meer zo gemakkelijk ondermijnen door andere mensen. Ik zei tegen Gordon dat hij het misschien niet zo geweldig vond, maar dat er een hele zaal vol horende mensen was die het prachtig vonden. Ik kreeg een groot applaus. Ik vind het geweldig dat ik aan een groot publiek heb kunnen laten zien wat NGT is en wat muziektolken is.
Sterke identiteit
Het knaagt aan je als je niet weet wie je bent. Slechthorend zijn is heel lastig om te definiëren. Doof zijn en kunnen gebaren geeft veel meer duidelijkheid en houvast. Ik ben als slechthorende vrouw heel blij dat de dovenwereld heb mogen ontdekken en veroveren. Ik kies er nu heel bewust voor om bij de doven te horen. Ik heb ook wel eens contact gezocht met slechthorende jongeren, maar dat is niet meer mijn wereld. Ik zie heel veel slechthorende jongeren die met zichzelf in de knoop zitten en zichzelf letterlijk en figuurlijk overschreeuwen. Ze willen geen NGT gebruiken, want ze denken dat ze dat niet nodig hebben. Ik heb ervaren dat dove jongeren een veel sterkere identiteit hebben dan slechthorende jongeren en ik wil mij graag omringen met mensen die een sterke identiteit hebben. Ik wil niet terug naar hoe het vroeger was.
Onafhankelijk van hoorapparaten
Als ik mijn hoorapparaten in heb, kan ik praten en muziek luisteren en meedoen in de horende wereld, maar ik vind het heerlijk om ze tegenwoordig gewoon uit doen als ik thuis of tussen de doven ben. Ik kan meer genieten van mijn doofheid. Ik heb meer rust. Wel heb ik het idee dat ik mezelf moet verdedigen tegen horende mensen als ik mijn hoorapparaten niet in heb. Het is mijn keus om ze op bepaalde momenten niet in te doen. Het lijkt alsof er van mij als slechthorende verwacht wordt dat ik altijd mijn hoorapparaten in moet doen, dat ik mij moet aanpassen. Ik wil niet altijd afhankelijk zijn van mijn hoorapparaten. Zonder hoopapparaten is het heerlijk rustig en ik ben goed zoals ik ben, met èn zonder hoorapparaten.
Ervaringen doorgeven
Ik kan goed uit mijn woorden komen en denk veel na over mijzelf. En ik kan intussen ook goed voor mijzelf opkomen. Deze eigenschappen hebben me geholpen om door mijn identiteitscrisis heen te komen. Ik geloof in het lot. Mijn leven heeft moeten lopen zoals het gelopen is. Gebarentaal is niet alleen mijn beroep geworden, het is tevens mijn hobby en mijn passie. Ik vind het geweldig dat ik met dit beroep in mijn levensonderhoud kan voorzien. Ik wil niets anders zijn dan gebarentaaldocent! En daarnaast wil ik het liefst zoveel mogelijk optreden als muziektolk. Ik denk dat mijn ervaringen belangrijk kunnen zijn voor slechthorende en CI-kinderen en hun ouders en docenten. Naast het tot steun zijn van andere slechthorenden die met hun identiteit worstelen, wil ik graag het belang van een sociaal-emotionele ontwikkeling en het belang van gebarentaal onder de aandacht brengen. Ik hou mijn hart vast als ik hoor dat steeds meer ouders zeggen: gebarentaal, dat hoeft voor mij niet. De sociale en emotionele ontwikkeling van kinderen mag niet vergeten worden! Ik zelf heb het gevoel dat ik, in mijn nieuwe contacten met dove jongeren, een deel van die ontwikkeling aan het inhalen ben. Het zou geweldig zijn als ik kan voorkomen dat een paar kinderen door mijn verhaal niet opgroeien net als ik gedaan heb.’
Door: Petra Essink
Fotografie: Isabel Nabuurs
