W&G 03-2012 In vijf jaar tijd heeft De Verbinding bewezen dat een bedrijf waar alleen doven werken, een succesvolle formule kan zijn.
Tijdens het jubileumdebat in de ruimte van de Eerste Kamer gaat het over de voorwaarden ban sociaal ondernemen.
De fabriekshal van De Verbinding aan de Osloweg in Groningen is onbemand. Het is dan ook lunchtijd. Achter de fabriekshal is de kantine. Zes man personeel, allen doof, zit daar met een kopje soep en een boterham. Ze dragen allemaal werkkleding, een blauw T-shirt met daarop het witte logo van De Verbinding. Twee mensen lezen de krant en gebaren over de nieuwtjes rond het komend EK voetbal. De kantine oogt gezellig met een gele muur en een paar grote vrolijke schilderijen. Het bezoek van W&G krijgt direct soep aangeboden en er is tijd om even iets te vertellen over De Verbinding. Niet alle elf werknemers zijn aanwezig, vertelt Marco Boesjes. Enkelen van hen zijn in Zoetermeer om daar puien te plaatsen. Boesjes is bedrijfsleider bij de dakkapellen- en schuifpuienfabriek De Verbinding. “ Ik heb hier de kans gekregen om een carrièrestap te maken. Ik werkte hiervoor als tekenaar/constructeur bij Spa Aluminium bv in Hoogezand. Na negen jaar had ik daar mijn plafond bereikt. Hier kreeg ik de kans om leiding te geven. Dat kan goed omdat hier alleen doven werken, zodat de communicatie geen probleem is.” Het is een unieke situatie die, voor zover bekend, nergens in Nederland bestaat. De Verbinding bestaat deze maand vijf jaar en dat wordt flink gevierd. Ondanks de recessie draait het bedrijf nog goed, al had men vijf jaar geleden wel ambitieuzere plannen dan nu mogelijk blijken. De bouwsector lijdt ernstig onder de financiële crisis dus ook een leverancier van dakkapellen en schuifpuien.
Meer werk
Juist deze maand is er goed nieuws voor De Verbinding. Dankzij Schipper Kozijnen, het bedrijf waar De Verbinding haar opdrachten van krijgt, kan het failliete dakkapellenbedrijf Ruiter in Noord Holland een doorstart maken. Dat betekent meer werk voor De Verbinding. Piet van Burik, directeur van De Verbinding zit op dit moment in Opmeer waar druk vergaderd wordt over de werkzaamheden die moeten worden overgenomen. “Het is zeker goed nieuws voor ons,” vindt Marco Boesjes, “maar het geeft ook wel wat stress. Het is een hele kunst om je doelen te halen. Je bent van allerlei dingen afhankelijk, bijvoorbeeld van tijdige toelevering van materialen. Je wilt goed presteren maar tegelijkertijd wil je werknemers niet opjagen. Daar kan ik wel eens wakker van liggen.” De verbinding is een volwaardig bedrijf, geen sociale werkplaats. Aan de bedrijfsvoering komen niet of nauwelijks subsidies te pas. De Verbinding maakt wel gebruik van een jobcoach en is ook een erkend leerwerkbedrijf. Na de lunch gaat ieder weer aan het werk in de ruime fabriekshal. Harry van der Meijs staat bij een zaagmachine en laat zien met welk computerprogramma hij de machine laat werken. Van der Meijs werkt vanaf het begin bij De Verbinding. Daarvoor werkte hij bij Jonkman Coating BV in Hengelo. Door deze baan ziet hij ook kansen om hogerop te komen. Hij zou best een opleiding willen volgen voor bedrijfsleider. Ude Ness werkt nu twee jaar bij De Verbinding. Werkend aan een draaikiepraam, geeft hij technische informatie over het systeem van afwatering en het luchtrooster. Boesjes is trots op de gefabriceerde draaikiepramen. “Ze zijn duurzaam en zeer onderhoudsvriendelijk.”
Eerste kamer
Een week later vindt er een nieuwe ontmoeting plaats in een totaal andere omgeving. Van der Meijs draagt een keurig overhemd en Boesjes een pak. De ontmoeting vindt plaats in de Eerste Kamer op het Binnenhof in Den Haag. Het is de plek waar Toine van Bijsterveld, initiatiefnemer en directeur van De Verbinding een debat heeft georganiseerd over het vijfjarig bestaan van de fabriek en het belang van ‘maatschappelijk verantwoord (of sociaal) ondernemen’. Het is bij binnenkomst direct duidelijk dat het hier niet gaat om een feestje voor doven onder elkaar. Deze plek is niet voor niets gekozen. Het merendeel van de aanwezigen is man en draagt een pak. Er zijn politici, vertegenwoordigers van werkgeversorganisaties, bankiers, directeuren en commissarissen van ondernemingen. Ze voelen zich thuis in deze omgeving, maar ook voor hen is het vandaag anders. John van Gelder, acteur van het Handtheater, is er namelijk om het debat in te leiden in gebarentaal. Hij wordt getolkt door een van de aanwezige tolken. Alle volgende horende sprekers zien hun eigen gesproken woorden ook weer getolkt in gebarentaal. Voor velen een nieuwe ervaring. John van Gelder legt uit dat 50 % van de dove beroepsbevolking werkloos is en dat betekent minder kansen op een gelukkig en gezond leven. Sociaal ondernemen kan doven aan werk helpen. Dat moet deze bijeenkomst iedereen duidelijk maken. Toine van Bijsterveldt licht toe dat maatschappelijke spelregels kunnen helpen om sociaal ondernemen te stimuleren en geeft dan het woord aan Tweede Kamerlid van de SP, Sadet Karabulut. Ze is blij dat de ‘Wet Werken Naar Vermogen’ na de val van het kabinet Rutte controversieel is verklaard en dus niet in 2013 in werking zal treden, zoals eerst de bedoeling was. Deze wet zou het mogelijk maken om mensen met een beperking, (z.g. lage loonwaarde medewerkers), voor minder dan het minimumloon in dienst te nemen. “We moeten werkgevers aanspreken op hun verantwoordelijkheid,” stelt ze. Het SPkamerlid zou het liefst regels maken waardoor werkgevers, die geen gehandicapte werknemers in dienst nemen gestraft kunnen worden. Later in de korte forumdiscussie wordt ze daar flink op aangevallen.
Beperking soms een voordeel
Dan is bankier, Matthijs Bierman, van de Triodosbank, aan de beurt. “Als bankier kijk ik in eerste instantie niet naar de winst en verliesrekening bij een kredietaanvraag. Het gaat mij om een combinatie van bevlogenheid en geaardheid. Soms maak ik een tekening van een mannetje. De cirkel boven zijn hoofd staat voor bevlogenheid, de cirkel op de grond onder zijn voeten staat voor financiële duurzaamheid. Voorbeelden van de vele projecten die de Triodos steunt zijn De Verbinding en de Stichting Skyway. De volgende sprekers hebben allemaal iets te melden over sociaal ondernemen. TNO ontwikkelde een keurmerk, de Prestatieladder Sociale Onderneming (PSO), waarmee en bedrijf zich kan onderscheiden. Dat kan helpen bij aanbesteding van werk door de overheid en het bedrijfsleven. Jos Verhoeven van Start Foundation benadrukt nog eens dat bedrijven vooral winst moeten maken. “Een directeur mag best in een Ferrari rijden, prima. Dat gaat heel goed samen met sociaal ondernemen. We moeten het gewone bedrijfsleven socialer maken.” Start Foundation is een sociale investeerder, die de rente van een lening lager maakt als er meer ‘lage loonwaarde medewerkers’ in dienst worden genomen. Maar zijn doven wel allemaal lage loonwaarde medewerkers? Toont De Verbinding niet aan dat, doven ‘gewone’ werknemers zijn als je ze bij elkaar laat werken en het communicatieprobleem oplost? Goed nadenken over mogelijkheden van mensen met een handicap of beperking kan ook winst opleveren. Zo is er het voorbeeld van autistisch medewerkers, die beter waren in het testen van software bij Philips dan de bestaande medewerkers. Helaas waren er andere onderdelen in hun functie die autisten minder goed kunnen verrichten. Maar als je de functie aanpast, kan dat voordelen opleveren voor zo’n bedrijf. Ook het blindenrestaurant, ‘Ctaste’ in Amsterdam is daarvan een voorbeeld. Eten in het donker blijkt een groot succes. Blinden serveren in het donker en doen een beroep op de andere zintuigen van de bezoekers. Vooral als bedrijfuitje en teambuilding-sessie is een bezoek aan Ctaste een groot succes. “Geen subsidie, we maken gewoon winst,” benadrukt Sandra Ballij, directeur van het blindenrestaurant. Na afloop van de feestelijke bijeenkomst in het statige Eerste Kamer gebouw, kreeg ieder nog een boekje over Sociaal Ondernemen, Het Boeketbedrijf, van Marjo Gruisen. Ze is directeur van een SW-bedrijf en geeft veel voorbeelden van succesvolle detacheringen bij gewone bedrijven. Mensen met psychische of fysieke beperkingen die het prima doen in een bedrijf. Eenmaal aan de slag zijn ze zeer tevreden trouwe werknemers, die zich zelden ziek melden. Genoeg inspiratie om over na te denken. Juist in tijden van recessie moet je creatief blijven. De Verbinding ging voorop. Wie is de volgende, die een dovenbedrijf start?
Door: Agnes van Brussel
Fotografie: Nimo Hersi
